O‘qituvchiga necha soatgacha dars berish mumkin?

Savol

3271-sonli nizom bo‘yicha ustuvorlikka ega o‘qituvchilar agar dars soati yetarli bo‘lsa, necha soatgacha dars olishlari mumkin? Maksimal dars soati bu necha soat, aslida?

Javob

Ma’lumki, “Umumta’lim muassasalarida sinflarni komplektlash hamda tarifikatsiya ro‘yxatlarini shakllantirish tartibi to‘g‘risida”gi nizomga (ro‘yxat raqami: № 3271) muvofiq darslar o‘qituvchilar o‘rtasida belgilab berilgan ustuvor ketma-ketlik asosida taqsimlanadi. 

Bunda ustuvor ketma-ketlik bo‘yicha ustunlikka ega bo‘lgan o‘qituvchilarga dars soatlarining maksimal miqdorlari belgilanishi tavsiya etiladi. Umuman olganda o‘qituvchida qolganlarga nisbatan yuqori malaka toifasi yoki nizomda nazarda tutilgan boshqa yutuqlar mavjud bo‘lsa, ularga 30 soatgacha dars berish mumkin. 

Ammo masalaning ikkinchi tomonini ham hisobga olish zarur

Qonunchilikka ko‘ra, o‘qituvchilarga 1.5 stavkagacha ishlashiga ruxsat beriladi. Ammo buni ta’lim muassasasidagi boshqa bir o‘qituvchining ishsiz qolishi hisobiga amalga oshirib bo‘lmaydi.

Yutuqlari ko‘proq bo‘lgan o‘qituvchilar “Men 30 soatgacha dars olishim mumkin, boshqa o‘qituvchilarga dars yetmasa ham direktor menga 30 soat dars berishga majbur. Chunki, dars taqsimoti bo‘yicha nizomda shunday qoidalar nazarda tutilgan”, deyishi tabiiy hol.

Lekin ushbu nizomda ustuvor ketma-ketlik bo‘yicha ustunlikka ega bo‘lgan o‘qituvchilarga aynan 1.5 stavka (30 soat) dars berilsin degan jumla mavjud emas. Nizomni e’tibor bilan o‘qib chiqsangiz, u yerda ketma-ketlik asosida ustunlikka ega bo‘lgan o‘qituvchilarga dars soatlarining maksimal miqdorlari belgilanishi tavsiya etilgan.

Maksimal miqdor deganda aynan 30 soat dars berish nazarda tutilmayapti. Bu yerda turli xil toifadagi o‘qituvchilar orasida eng yuqori ko‘rsatgichga ega bo‘lgan o‘qituvchilarga qolgan o‘qituvchilarga nisbatan ko‘proq dars soati ajratilishi mumkinligi haqida gap ketmoqda.

Aytaylik, maktabdagi 6 nafar ingliz tili o‘qituvchilarining ichida bir nafari oliy toifali, bir nafari birinchi toifali, yana bir o‘qituvchi ikkinchi, qolgan 3 nafari esa toifasiz deylik. 

Shunda oliy toifali o‘qituvchiga 27 soat, birinchi toifali o‘qituvchiga 25 soat, ikkinchi toifali o‘qituvchiga 22 soat, 3 nafariga esa qolgan dars soatlari teng miqdorda taqsimlansa, eng yuqori ko‘rsatgichga ega bo‘lgan o‘qituvchi maksimal miqdordagi dars soati bilan ta’minlangan hisoblanadi.

Maktab direktori malaka toifasi yuqori bo‘lgan barcha o‘qituvchilarni 30 soat dars bilan ta’minlash uchun, ba’zi bir pedagog xodimlarni ishsiz qoldirolmaydi, bunga mehnat qonunchiligi yo‘l qo‘ymaydi.

Chunki, qonunchilikda belgilab qo‘yilgan boshqa qoidalar ham mavjud. Ya’ni, maktab direktori ish beruvchi sifatida boshqa xodimlarning ham mehnat huquqlarini buzmaslikka majbur. Dars taqsimlashda toifasiz o‘qituvchiga dars yetmay qolganligi uchun ular bilan tuzilgan mehnat shartnomasini osonlikcha bekor qilib bo‘lmaydi.

Albatta, shu o‘rinda malaka toifasi yoki boshqa yutuqlarga ega bo‘lmagan pedagog xodimlar ham malaka toifasini oshirishi va ko‘proq yutuqlarga erishishga harakat qilishi zarur. Bu ko‘proq dars soatlari olish imkonini beradi.