“Tarix” o‘qituvchisi “Huquq”dan dars berishi mumkinmi?

Savol

Men shu yil universitetni bitirdim. Diplomimda tarixchi, pedagog deb yozilgan. Tarix bilan birgalikda huquq fanidan ham dars berishim mumkinmi?

Javob

Ma’lumki, amaliyotda “Tarix” ta’lim yo‘nalishi bitiruvchilariga ular tahsil olgan oliy ta’lim muassasalarining o‘quv rejalarida “Huquq” fani mavjud ekanligini inobatga olinib, umumiy o‘rta ta’lim maktablarida “Davlat va huquq asoslari” fanidan dars soatlari berib kelinardi. 

Lekin hozirgi kunda “Tarix” ta’lim yo‘nalishi bitiruvchilariga “Davlat va huquq asoslari” fanidan dars soatlari ajratilmaydi.

Sababi, Maktabgacha va maktab ta’limi vazirining 2024-yil 1-avgustdagi 238-sonli buyrug‘iga 12-ilovaga ko‘ra, fan o‘qituvchisi uchun — fan yo‘nalishiga to‘g‘ri keluvchi kamida bakalavr darajasidagi oliy pedagogik ma’lumot yoki kamida bakalavr darajasidagi oliy ma’lumot va fan yo‘nalishiga to‘g‘ri keluvchi dars berish huquqi bilan kasbiy qayta tayyorlov kursini tugatganligi yoxud fan yo‘nalishiga (xususiyatiga) to‘g‘ri keluvchi kamida bakalavr darajasidagi oliy ma’lumot va pedagogik faoliyat yuritish huquqi bilan qayta tayyorlov kursini tugatganligi talab etiladi.

Ya’ni, ularda “Tarix” ta’lim yo‘nalishi bitiruvchilarida “Davlat va huquq asoslari” fanidan dars huquqi mavjud emas.

Misol sifatida, 5120300 — Tarix (jahon mamlakatlari bo‘yicha) bakalavriat ta’lim yo‘nalishini olib, tahlil qilib ko‘ramiz.

Ushbu ta’lim dasturining tavsifiga ko‘ra, Tarix (jahon mamlakatlari bo‘yicha) bakalavriat ta’lim yo‘nalishi kasbiy faoliyati quyidagilarni qamrab oladi: 

• umumiy va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’lim muassasalarida O‘zbekiston tarixi, Jahon tarixi va Dunyo dinlari tarixi, Milliy istiqlol g‘oyasi, Ma’naviyat asoslari fanlaridan o‘rnatilgan tartibda dars berish; 

• moddiy va ma’naviy yodgorliklarni o‘rganish va qo‘riqlash masalalari bilan bog‘liq tadqiqot ishlarida ishtirok etish;

• huquq-tartibot organlari, mahalliy o‘z-o‘zini boshqarish organlari hamda joylardagi ma’naviyat va ma’rifat markazlarida ishlash;

• muzeylarda, axborot-resurs markazlarida, turli tadbirkorlik subyektlarida, nodavlat notijorat va jamoat tashkilotlarida va shu kabilarda faoliyat yuritish.

Ko‘rib turibmizki, Tarix (jahon mamlakatlari bo‘yicha) bakalavriat ta’lim yo‘nalishi ta’lim dasturining tavsifida “Davlat va huquq asoslari” fanidan dars berish ko‘rsatilmagan. 

Ma’lumot uchun: Vazirlar Mahkamasining 2021-yil 6-apreldagi 189-son qarorida 2030-yil 1-yanvardan boshlab maktab ta’limi, o‘rta maxsus va professional ta’lim muassasalarida yuridik fanlardan faqat oliy yuridik ma’lumotga ega bo‘lgan yoki pedagogik qayta tayyorlash kurslarini tugatgan va belgilangan namunadagi diplomni olgan oliy ma’lumotli shaxslar dars berish huquqiga ega bo‘lishi belgilangan.

Shuningdek, Vazirlar Mahkamasining 2024-yil 27-avgustdagi 532-son qarori bilan umumta’lim muassasalarida huquq fanidan dars beradigan oliy yuridik ma’lumotga ega bo‘lmagan pedagog xodimlar bepul asosda 2026-yil yakuniga qadar bosqichma-bosqich yuridik mutaxassislik bo‘yicha qayta tayyorlashdan o‘tkazilishi belgilangan.

O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi, Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligi “Davlat va huquq asoslari” fanidan dars beradigan pedagog xodimlarga uslubiy ko‘maklashib boradi hamda o‘quv-metodik materiallar (videodarslar, taqdimot va ko‘rgazmali qurollar hamda boshqa o‘quv materiallari)ni yaratadi.